تسمه سرپانتین چیست و چه تفاوتی با تسمه تایم دارد؟

هر خودرو از قطعات زیادی تشکیل شده که هر کدام از آنها نقش بسزایی در کارکرد صحیح بخش های مختلف خودرو بر عهده دارند. از معروف ترین این قطعات می توان به تسمه سرپانتین و تسمه تایم اشاره کرد. گاهی اوقات این دو قطعه با یکدیگر اشتباه گرفته می شوند. با اینکه هر دو جزو قطعات کلیدی و بسیار مهم موتور خودرو به شمار می روند اما از نظر کاربرد با یکدیگر متفاوت هستند. در این مقاله از سری مقالات اتویاراک قصد داریم به تسمه سرپانتین و تفاوت آن با تسمه تایم بپردازیم.

تسمه سرپانتین چیست؟

سرپانتین نام یکی از کاربردی ترین قطعات موتوری خودرو است که نیروی لازم برای قطعاتی مثل دینام، پمپ فرمان هیدرولیک و کمپرسور کولر را فراهم می سازد‌. این قطعه موتوری خودرو اسامی دیگری نیز دارد. از جمله تسمه دینام، تسمه پروانه، کمربند سرپانتین و تسمه محرک. بیشتر به تسمه دینام یا کمربند سرپانتین معروف است. در انواع موتور خودرو مثل موتور پراید، پژو، موتور سمند، زانتیا و … می توان این قطعه را مشاهده کرد.

نام تسمه سرپانتین از serpent به معنی مار و همچنین مارسنگ یا سنگ سرپانتین برگرفته شده است. این نام نمایانگر بعضی ویژگی های این تسمه مثل مقاومت بالا در برابر گرما و استحکام است.

از ویژگی های خاص تسمه سرپانتین این است که میتواند وزن و فضای مورد نیاز موتور را کاهش دهد و همزمان به چندین قطعه و دستگاه را به یکدیگر وصل کند.

تسمه سرپانتین از طراحی خاصی برخوردار است. شکل مارپیچ و انعطاف پذیری بالای آن باعث شده به راحتی در شیار پولی بنشیند و در هنگام کار گرمای کمی تولید کند.

کاربرد تسمه سرپانتین در خودرو

در خودرو قطعات و لوازم یدکی زیادی وجود دارد که دینام یا آلترناتور از مهمترین آنها است. این قطعه انرژی مورد نیاز برای قطعات محتلف خودرو را فراهم می سازد. با این حال برای اینکه دینام بتواند کار کند نیاز به انرژی دارد که این انرژی به واسطه سرپانتین تامین می شود. در واقع وظیفه سرپانتین، انتقال انرژی چرخشی موتور به دینام است. این قطعه نیرو را از میل لنگ به قطعات دیگری از جمله دینام، کمپرسور تهویه مطبوع، پمپ فرمان هیدرولیک و در برخی خودروها به پمپ آب نیز منتقل می کند. به عبارتی می توان گفت نقش مهم و حیاتی در کارکرد صحیح این قطعات بر عهده دارد. از طرفی خرابی تسمه سرپانتین می توان عملکرد این قطعات را نیز مختلف سازد و باعث خرابی این قطعات شود.  زیرا بدون سرپانتین این قطعات نمی توانند به درستی کار کنند.

به طور کلی، وظایف و کاربرد تسمه سرپانتین در خودرو را می توان به شرح زیر بیان کرد:

• تامین نیروی لازم برای دینام در خودرو
• در قسمت سیستم خنک کاری خودرو باعث به حرکت درآمدن پروانه می شود
• تامین نیروی لازم برای کارکرد صحیح پمپ هیدرولیک خودرو
• گاهی اوقات از این قطعه برای تامین نیروی لازم برای واتر پمپ استفاده می شود
• تامین نیروی لازم برای کارکرد صحیح کمپرسور خودرو و بهبود عملکرد بخش تهویه مطبوع

تسمه تایم چیست؟

یکی دیگر از قطعات موتوری مهم و کاربردی خودرو تسمه تایم است. این قطعه را می توان در بسیاری از خودروها یافت. تسمه تایم در واقع یک تسمه لاستیکی است که به دلیل ویژگی های خاص و مقرون به صرفه بودن به عنوان جایگزین مناسبی برای زنجیر تایم شناخته می شود. امروزه در بسیاری از خودروها مورد استفاده قرار می گیرد.

تسمه تایم به عنوان رابطی بین میل لنگ و میل سوپاپ عمل می کند و مدل های مختلفی دارد که از معروف ترین آنها می توان به تسمه تایم نخ ژاپن اشاره کرد. در گذشته به جای تسمه تایم از زنجیر تایم استفاده میشد.

هرچند امروزه نیز در بعضی خودروها همچنان از زنجیر تایم استفاده می شود اما محبوبیت گذشته را ندارد و جای خود را به تسمه تایم هایی مثل تسمه تایم نخ ژاپن داده است. این قطعه بخشی از موتور احتراق داخلی خودرو به شمار می رود. با حرکت خود باعث چرخش میل لنگ و میل سوپاپ می شود و در نتیجه زمان باز و بسته شدن سوپاپ ها را تنظیم می کند.

تسمه تایم نخ ژاپن چیست و چه کاری در خودرو انجام می دهد؟

همانطور که گفتیم تسمه تایم نخ ژاپن بخشی از موتور احتراق داخلی است. اینکه تسمه تایم چه کاری در خودرو انجام می دهد و چگونه کار می کند به عملکرد کلی موتور احتراق داخلی بستگی دارد.

وظیفه موتور احتراق داخلی تبدیل گرمای حاصل از سوخت به انرژی مکانیکی است. برای اینکه خودرو حرکت کند سوخت ( بنزین، گازوئیل و …) می سوزد. سپس گرمای حاصل از سوختن باید به وسیله موتور احتراق داخلی به انرژی مکانیکی تبدیل شود تا بتوان چرخ های خودرو را به حرکت درآورد. برای انجام این کار ( تبدیل گرما به انرژی) موتور احتراق داخلی یک فرایند ۴ مرحله ای را طی می کند که این چهار مرحله عبارتند از:

1. مرحله مکش
2. تراکم
3. توان
4. و مرحله تخلیه

در مرحله اول ( مکش)، سوخت و هوا باید سوخت و هوا وارد سیلندر شوند. بنابراین پیستون در داخل سیلندر پایین می رود و سوپاپ ها باید باز شوند تا مکش انجام شود. سپس در دومین مرحله ( مرحله تراکم)، وقتی سیلندر از مخلوط سوخت و هوا پر شد لازم است پیستون در داخل سیلندر بالا رفته و سوپاپ هوا نیز بسته شود و مخلوط سوخت و هوا داخل سیلندر متراکم شود.

در مرحله سوم ( مرحله توان)، با جرقه زدن شمع مخلوط سوخت و هوا متراکم شده منفجر می شوند و دودی حاصل می شود که باید از طریق پیستون دود خارج شود. بنابراین پیستون به سمت پایین رفته و سوپاپ دود باید باز شود.  در آخرین مرحله ( تخلیه)، پیستون به سمت بالا رفته و دود از قسمت پیستون دود خارج می شود.

نقش تسمه تایم در موتور احتراق داخلی

در تمامی این ۴ مرحله باز و بسته شدن سوپاپ ها نقش بسیار مهم و حیاتی در عملکرد صحیح موتور احتراق داخلی دارد. به طوری که بدون باز و بستن سوپاپ ها نمی توان انرژی لازم برای حرکت خودرو را فراهم ساخت و به عبارتی خودرو روشن نمی شود. از طرفی میزان باز و بسته شدن سوپاپ و زمان آن نیز بسیار مهم است.  برای تنظیم و هماهنگی باز و بسته شدن سوپاپ ها از تسمه تایم استفاده می شود.

در حقیقت کار اصلی تسمه تایم بر خلاف تسمه سرپانتین تنظیم زمانبندی باز و بسته شدن سوپاپ ها است. هرگونه لغزش یا خرابی تسمه تایم زمان بندی باز و بسته شدن سوپاپ ها را مختل می سازد. پارگی یا خرابی تسمه تایم و عدم تعویض به موقع آن می تواند مشکلات متعددی را در خودرو به وجود بیاورد مثل افزایش مصرف سوخت، افزایش دود خروجی اگزوز، روشن نشدن ماشین، لرزش موتور، کاهش قدرت موتور، شنیدن صداهای غیر عادی از موتور، مشکل استارت و …

تفاوت بین تسمه تایم و تسمه سرپانتین چیست؟

همانطور که گفته شد تسمه تایم و تسمه سرپانتین هر دو از جمله لوازم یدکی موتوری خودرو محسوب می شوند. این دو قطعه گرچه تفاوت های زیادی با یکدیگر دارند اما هر دو قطعات بسیار و مهم و حیاتی در موتور خودرو به شمار می روند. بدون وجود آنها عملکرد بسیاری از قطعات موتور مختل می شوند. کمربند سرپانتین و تسمه تایم از جهات مختلفی با یکدیگر متفاوتند که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.

تفاوت از نظر کاربرد

کمربند یا همان تسمه سرپانتین نیروی لازم برای کار قطعات و لوازم یدکی مثل واترپمپ، دینام، پمپ فرمان هیدرولیک و کمپرسور تهویه مطبوع فراهم می سازد. در واقع خود تولید کننده برق نیست بلکه انرژی را از میل لنگ به قطعات دیگری از جمله دینام، کمپرسور تهویه مطبوع، پمپ فرمان هیدرولیک و در برخی خودروها به پمپ آب نیز منتقل می کند.

حال آنکه، وظیفه تسمه تایم تنظیم زمان بندی یا تایمینگ است. از این قطعه برای تنظیم و هماهنگی باز و بسته شدن سوپاپ ها از تسمه تایم استفاده می شود. نکته قابل توجه این است که عملکرد تسمه تایم روی تسمه سرپانتین نیز تاثیر می گذارد. زیرا تسمه تایم باعث تسمه تایم به عنوان رابطی بین میل لنگ و میل سوپاپ عمل می کند و باعث چرخش میل لنگ و میل سوپاپ می شود. این در حالی است که تسمه سرپانتین انرژی مورد نیاز قطعات را از طریق حرکت میل لنگ تامین می کند. بنابراین برای افزایش طول عمر تسمه سرپانتین  و جلوگیری از خرابی زودهنگام آن لازم است از تسمه تایم با کیفیت و اصل استفاده کرد.

تفاوت جنس و شکل ظاهری

تسمه تایم و سرپانتین هر دو لاستیکی هستند. با این حال مواد سازنده این دو تسمه بسته به نوع تسمه، برند سازنده، نوع خودرو، رنگ تسمه و … میتواند با دیگری متفاوت باشد. به عنوان مثال، تسمه تایم نخ ژاپن از لاستیک بسیار مقاوم و نوعی نخ قهوه ای رنگ منعطف ساخته می شود تا مقاومت و دوام بالایی داشته باشد. حال آنکه در تسمه سرپانتین از این نخ استفاده نمی شود. همچنین مقاومت تسمه تایم از کمربند سرپانتین بیشتر است که به میتواند به دلیل مواد سازنده و کاربرد متفاوت این دو باشد.

عمر مفید

عوامل مختلفی وجود دارند که روی طول عمر تسمه تایم و تسمه سرپانتین تاثیر می گذارند. از جمله این عوامل می توان به شرایط متفاوت رانندگی، وضعیت آب و هوایی، جنس و کیفیت تسمه اشاره کرد. به طور کلی، طول عمر مفید تسمه سرپانتین بسته به نوع خودرو متفاوت است. معمولا بین ۶۰ تا ۱۰۰ هزار کیلومتر است.

در رابطه با تسمه تایمینگ نیز چنین است. طول عمر مفید تسمه تایم سمند ملی، ۷۰ هزار کیلومتر است. در مورد تسمه تایم پژو پارس و پژو ۴۰۵ نیز بین ۷۰ هزار تا ۱۰۰ هزار کیلومتر است. عمر مفید تسمه تایم پراید نیز ۵ سال یا همان ۹۰ هزار کیلومتر می باشد..